معرفی مرکز

مركز پژوهش‌هاي كاربردي سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور واقع در استان البرز همزمان با بيست و نهمين فجر پيروزي انقلاب اسلامي با حضور مهندس علي‌اكبر محرابيان وزير وقت صنعت و معدن آغاز به كار كرد. اين مركز با هدف انجام پژوهش‌هاي نوين و كاربردي در تمامي شاخه‌هاي علوم‌زمين، استاندارد كردن روش‌هاي مطالعاتي و آزمايشگاهي در سطح كشور و نيز دستيابي به فناوري‌هاي نو و انجام پروژه‌هاي ملي و بين‌المللي در سطح كشور با پیگیری‌های جناب آقای مهندس محمد تقی کره ای معاون محترم وقت وزیر صنعت، معدن تجارت و رئیس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور در سال 1386 تاسیس شد كه در اين مدت كوتاه توانسته به موفقيت‌هاي قابل قبولي دست يابد.

افتتاح مرکز پژوهش­های کاربردی سازمان زمین­ شناسی و اکتشافات معدنی کشور به­ دست دکتر محرابیان وزیر صنعت و معدن وقت

زمینه های فعالیت مرکز 

پپژوهش‌های کاربردی در زمینه كواترنري، زمین‌شناسی مهندسی، مخاطرات، زمين‌شناسي پزشكي، زمين - رياضي، هیدروژئوشیمی، هیدروژئولوزی، اكتشاف عناصر استراتژيك و نادرخاکی، فرآوري عناصر استراتژيك و نادر خاکی، نانوبیوزمین، روش‌هاي نوين و استاندارد آزمايشگاهي شيمي و زمين‌شناسي، گوهرشناسي و گوهرتراشي براي نخستين بار در این مركز انجام شده است.
تهیه نقشه های زمین شناسی و کاربردی جزء وظایف حاکمیتی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور است، این مهم در سرلوحه فعالیت‌های اصلی مرکز پژوهش های کاربردی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور نیز لحاظ گردیده است. در این خصوص می توان به تهیه نقشه های با مقیاس 1:50000 با دقت نقشه های 1:25000 اشاره کرد. ازجمله نقشه های کاربردی در دست انجام می توان انواع نقشه های مهندسی، نقشه های موضوعی مرتبط با مخاطرات و ارائه پهنه بندی‌های مورد نیاز را نام برد.
این مرکز با در اختیار داشتن کارشناسان زمین شناسی، معدن و سایر کارشناسان مرتبط با علوم زمین همواره سعی بر آن دارد تا موضوعات به روز زمین شناسی را با رویکرد ملی و در قالب فعالیت های پژوهش محور دنبال نموده و نتایج حاصله و گزارشات منتشر شده را در اختیار متولیان امر قرار دهد. با توجه به اهمیت موضوعات مرتبط با مخاطرات زمین شناسی، انجام مطالعه، تحقیق و پژوهش در زمینه زمین شناختی و مخاطرات از دیگر فعالیت های صورت گرفته است. در این راستا می-توان به انجام مطالعات مربوط به طرح ملی شناسایی کانون های مستعد تولید گرد و غبار و بررسی ویژگی‌های فیزیکی- شیمیایی گرد و غبار و نیز مطالعات مربوط به فرونشست، زمین لغزش و تدقیق گسل های کلانشهر کرج اشاره کرد.
دوره کوتاه کواترنری در مقایسه با سایر دوره های زمین شناسی بیشترین تاثیر را بر روی زندگی ساکنان کره زمین دارد. اکثر منابع آبی ایران در آبرفت های دوره کواترنری قرار دارد، 90 درصد شهرهای ایران روی واحدهای کواترنری بنا شده‌اند، گسل-های کواترنری در زیر آبرفت ها عامل بسیاری از زمین‌لرزه‌ های اخیر هستند، تغییرات آب و هوایی (گرمایش کره زمین و بالا آمدن سطح آب دریاها) نیز همگی مرتبط با همین دوره هستند. از این رو مطالعه پدیده های این دوره، حائز اهمیت است. تهیه نقشه ها و مدل‌سازی سه بعدی یکی دیگر از فعالیت های نوین صورت گرفته در این مرکز است. نقشه و مدل های سه بعدی ایجاد شده با توجه به اینکه پدیده های زمین شناسی را بصورت عمقی همراه با قابلیت های نمایشی مناسب در مقابل دیدگان کاربر قرار می دهد، به عنوان ابزاری به روز در تصمیم گیری‌ها مورد استفاده قرار می گیرد. این موضوع با هدف تلفیق لایه های اطلاعاتی موجود در سطح کشور و استفاده از آن‌ها در تولید مدل های سه بعدی کاربردی در حال انجام است.
همچنین با توجه به وجود پتانسیل مناسب علمی ‌و فنی در زمینه تولید نرم افزارهای کاربردی مرتبط با علوم زمین در مرکز، این شاخه نیز یکی از فعالیت های نوین در حال فعالیت در این زمینه است. ایجاد نرم‌افزارهای تخصصی بومی، منطبق بر پارامترها و استانداردهای ملی و متناسب با نوع داده های موجود در سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور از اهم فعالیت-ها و اقدامات این بخش است.
زمین شناسی پزشکی، زیست‌محیطی و کشاورزی با هدف تحقیق و پژوهش در زمینه ارتباط بین زمین شناسی با سایر علوم مرتبط با زمین همچون بهداشت محیط، محیط زیست و کشاورزی که نیاز روز کشور است، در سال 1378 در مرکز پژوهش‌های کاربردی سازمن زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور شکل گرفته است. بخش زمین شناسی پزشکی به بررسی فاکتورهای زمین شناسی بر سلامت انسان و شناسایی پراکندگی بیماری های زمین منشاء می پردازد. بخش زمین شناسی زیست محیطی به بررسی تأثیر مخاطرات زمین‌شناختی بر سلامت انسان و محیط زیست، افزایش بهره‌وری انسان از محیط کره زمین با حداقل ایجاد آلودگی‌های زیست‌محیطی، شناخت آلودگی‌های زیست‌محیطی با منشأ زمین‌شناسی و آثار فعالیت‌های انسانی بر روی زمین با ارائه راهکارهایی جهت به حداقل رساندن زیان های ناشی از آن ها می‌پردازد. بخش زمین شناسی کشاورزی به بررسی پتانسیل زمین شناسی هر منطقه، فرایندهای هوازدگی و تبدیل سنگ به خاک، ارتباط لیتولوژی با آب و خاک و محصولات بهینه، جلوگیری از تهی شدگی خاک و فرسایش آن است. که هدف این بخش بکارگیری منابع زمین شناختی، برای بهبود بخشیدن به مواد شیمیایی مغذی و فیزیکی خاک جهت تولید محصولات کشاورزی ارگانیک است. دانش علوم زمين و معدن به منظور دستیابی به اهداف، بهبود روش های کاری و افزایش بهره وری، نيازمند ورود به عرصه فناوری‌های نوینی چون بيو و نانوفناوري است. فرايندهاي نانومقياس محور اصلي درک ما از نحوه شکل‌گيري خاک، چرخه جهاني عناصر، اقيانوس ها و... است. فرایندهای بیو، رفتارهای زیستی کره زمین، چون بيوژئوشيمي، ژئوبوتانی، ژئومیکروبیولوژی را در بر می گیرد. با‌ ترکیب این دو فناوری يكي از گسترده‌ترين زمينه‌هاي كاربرد فناوری‌های نوین در مباحث علوم زمين، از قبیل اكتشاف، فراوري، بازيافت مواد معدني و زمين‌شناسي زيست‌محيطي شکل می گیرد.
امروزه اکتشافات و پی جویی ناحیه‌ای‌ با استفاده از تحلیل داده‌های ژئوفیزیک هوایی جزء لاینفک پروژه های اکتشافی محسوب شده و در بسیاری از کشورها از این تکنیک به عنوان ابزاری جهت مطالعات زمین شناسی و اکتشافی استفاده می شود. علاوه بر آن با استفاده از این داده ها می توان ‌ترانشه های محل دفن زباله های فلزی را تشخیص داد.همچنین‌اندازه گیری‌های اشعه گاما (رادیومتری) برای تشخیص مناطق با تابش بالا مربوط به زباله های خطرناک مفید هستند. لذا استفاده از نیروهای متخصص برای برداشت، پردازش و تفسیر داده های ژئوفیزیکی به منظور کاربردهای فوق ار دلایل تشکیل این اداره در مرکز پژوهش های کاربردی است.
اولین قدم برای انجام مطالعات موثر و کاربردی در علوم وابسته به زمین، استفاده از داده های پایه و تلفیق آن‌ها برای کاهش هزینه‌ها و محدود کردن مطالعات میدانی است. از آنجایی که خاستگاه آب‌های زیرزمینی، زمین است شناسایی عوامل موثر بر کیفیت و کمیت منابع آب بدون شناخت زمین امکان پذیر نیست، لذا حضور نیروهای انسانی متخصص و تجهیزات آزمایشگاهی مرکز بستری مناسب جهت انجام پروژه های هیدروژئوشیمی ‌شامل اکتشاف منابع استراتژیک آب، بررسی مخاطرات زیست محیطی و آب زمین شناسی، تهیه نقشه های پایه و کاربردی در مقیاس منطقه ای تا استانی را فراهم نموده که در این مستند بصورت مختصر به آن اشاره شده است.
آزمايشگاه هاي مرجع علوم زمين اين مجموعه با به كارگيري نيروي انساني متخصص و منحصر به فرد و تجهيزات پيشرفته آزمايشگاهي توانسته است علاوه بر توسعه و بومی سازی روش های آزمایشگاهی نوین به ‌تربیت نیروهای متخصص و دانش افزایی کارشناسان آزمایشگاه های علوم زمین کشور می پردازد. آزمایشگاه های مرجع علوم زمین با آنالیز نمونه های ارسالی به این مرکز، گام موثری در پیشبرد اهداف کلان معدنی کشور برداشته و از خروج ارز و اطلاعات استراتژیک از کشور، جلوگیری می-کنند. همچنین این آزمایشگاه ها به عنوان آزمایشگاه معتمد و همکار سازمان انرژی اتمی، سازمان محیط زیست و اداره استاندارد بازوی توانمند آنالیزی کشور و هسته اصلی استانداردسازی بسیاری از فنون آزمایشگاهی هستند.